Αθήνα: 02/08/2019

ΠΡΟΣ:
κ. Θ.Θεοχάρη, Υπουργό Τουρισμού

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:
Γραφείο Πρωθυπουργού της χώρας, κ. Κ. Μητσοτάκη
-κ. Γ. Γεραπετρίτη, Υπουργό Επικρατείας
-κ. Χρήστο - Γεώργιο Σκέρτσο, Υφυπουργό στον Πρωθυπουργό για τον συντονισμό του κυβερνητικού έργου
- κ. Εμ. Κόνσολα, Υφυπουργό Τουρισμού
- Οργανώσεις- Μέλη Ε.Σ.Α.μεΑ.

---

Κατάθεση θεμάτων που αφορούν στα άτομα με αναπηρία και σχετίζονται με τους τομείς αρμοδιότητας του Υπουργού Τουρισμού

Κύριε Υπουργέ,
Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) -που, όπως γνωρίζετε, αποτελεί τον τριτοβάθμιο κοινωνικό και συνδικαλιστικό φορέα των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους στη χώρα, επίσημα αναγνωρισμένο Κοινωνικό Εταίρο της ελληνικής Πολιτείας σε ζητήματα αναπηρίας και ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία (European Disability Forum)- με την παρούσα επιστολή της επιθυμεί να σας συγχαρεί για την ανάληψη των καθηκόντων σας και να σας υποβάλλει τα βασικά θέματα που απασχολούν τα άτομα με αναπηρία και άπτονται των αρμοδιοτήτων του Υπουργείου σας.

Όπως γνωρίζετε, τόσο το εθνικό όσο και το ευρωπαϊκό πλαίσιο για την αναπηρία και ιδίως την πρόσβαση στον πολιτισμό και αθλητισμό των ατόμων με αναπηρία διαμορφώνονται πλέον στη βάση:

 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών (ΗΕ) για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, που επικυρώθηκε από τη χώρα με τον ν. 4074/2012, και ιδιαιτέρως του άρθρου 30- «Συμμετοχή στην πολιτιστική ζωή, την αναψυχή, τον ελεύθερο χρόνο και τον αθλητισμό» αυτής,

 του ν.4488/2017 (Μέρος Δ'), που περιλαμβάνει τις κατευθυντήριες και οργανωτικές διατάξεις υλοποίησης της Σύμβασης και ιδιαιτέρως του άρθρου 62, που ορίζει ότι «Τα διοικητικά όργανα και οι αρχές εντάσσουν τη διάσταση της αναπηρίας σε κάθε δημόσια πολιτική, διοικητική διαδικασία, δράση, μέτρο και πρόγραμμα της αρμοδιότητάς τους με στόχο την εξάλειψη, αποκατάσταση και αποτροπή ανισοτήτων μεταξύ ατόμων με και χωρίς αναπηρίες» και του άρθρου 63, που ορίζει ότι «Τα διοικητικά όργανα και οι αρχές, σε συνεργασία με τα Επιμέρους Σημεία Αναφοράς του άρθρου 71, υποχρεούνται να τηρούν τις αρχές του καθολικού σχεδιασμού του άρθρου 2 της Σύμβασης, όπως εξειδικεύονται και επικαιροποιούνται κάθε φορά, κατά το σχεδιασμό δημοσίων πολιτικών, διοικητικών υπηρεσιών και προϊόντων, διαδικασιών, περιβαλλόντων και οργανωτικών δομών, που θα μπορούν να χρησιμοποιούνται από όλους στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, χωρίς να απαιτούνται ειδικές προσαρμογές ή εξειδικευμένος σχεδιασμός. Για την επικαιροποίηση προδιαγραφών και οδηγιών εφαρμογής των αρχών του καθολικού σχεδιασμού οι υπόχρεοι τελούν σε διαβούλευση με αναγνωρισμένες αντιπροσωπευτικές οργανώσεις του αναπηρικού κινήματος, με άτομα και με ομάδες ατόμων που έχουν εύλογο ενδιαφέρον για τα δικαιώματα των ΑμεΑ.»,

 της Agenda 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, η οποία υποστηρίζοντας τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες περιέχει 11 ρητές αναφορές στα άτομα με αναπηρία, οι 2 εκ των οποίων περιλαμβάνονται στο στόχο 11 για συνεκτικές και βιώσιμες πόλεις (βλ. υποστόχους 11.2 και 11.7), προτρέποντας τα κράτη να διασφαλίσουν την καθολική προσβασιμότητα στα άτομα με αναπηρία παράλληλα με τη διασφάλιση της βιώσιμης αστικής κινητικότητας και αστικοποίησης, ενώ 1 ακόμη περιέχεται στον στόχο 8 και αφορά το σχεδιασμό και εφαρμογή πολιτικών που προωθούν τον βιώσιμο τουρισμό (βλ. υποστόχο 8.9), στον οποίο εντάσσεται και ο τουρισμός για όλους,

 του Γενικού Κανονισμού και των επιμέρους Κανονισμών των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίοι αφενός για την προγραμματική περίοδο 2014 – 2020, επιβάλλουν πλέον την προσβασιμότητα ως υποχρεωτική σε όλα τα στάδια της προετοιμασίας και της εφαρμογής των προγραμμάτων, ενώ έχουν εισάγει και την Γενική Αιρεσιμότητα 3- «Αναπηρία» επιβάλλοντας μεταξύ άλλων «[...] α) διαβούλευση και συμμετοχή των φορέων που είναι αρμόδιοι για την προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία και των αντιπροσωπευτικών οργανώσεων των ατόμων με αναπηρία καθ' όλη τη διάρκεια της προετοιμασίας και υλοποίησης των Προγραμμάτων, [...] και γ) εξασφάλιση της παρακολούθησης της εφαρμογής του άρθρου 9 «Προσβασιμότητα» της Σύμβασης καθ' όλη την προετοιμασία και την υλοποίηση των Προγραμμάτων, αφετέρου περιλαμβάνουν αντίστοιχες υποχρεώσεις και στα προσχέδια των Ευρωπαϊκών Κανονισμών των Διαρθρωτικών Ταμείων της επόμενης προγραμματικής περιόδου 2021-2027,

 της Οδηγίας (EE) 2019/882 σχετικά με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας προϊόντων και υπηρεσιών, που σκοπό έχει να συμβάλει στην ορθή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς μέσω της προσέγγισης των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών όσον αφορά τις απαιτήσεις προσβασιμότητας για ορισμένα προϊόντα, και αναφέρει ότι «(50) Η προσβασιμότητα θα πρέπει να επιτυγχάνεται με τη συστηματική εξάλειψη και πρόληψη των εμποδίων, κατά προτίμηση μέσω ενός καθολικού σχεδιασμού ή μιας προσέγγισης «σχεδιασμός για όλους», η οποία συμβάλλει για τα άτομα με αναπηρίες στη διασφάλιση πρόσβασης επί ίσοις όροις με τους υπολοίπους [...]»,

 του Ψηφίσματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 27ης Σεπτεμβρίου 2011 σχετικά με την Ευρώπη, τον πρώτο τουριστικό προορισμό στον κόσμο – ένα νέο πλαίσιο πολιτικής για τον τουρισμό στην Ευρώπη μέσω του οποίου το Κοινοβούλιο «καλεί την Επιτροπή να καταρτίσει σχέδιο για την προώθηση του σταδιακού μετριασμού του εποχικού χαρακτήρα του τουρισμού· [...] ζητεί εν προκειμένω να υπάρξει περαιτέρω σχεδιασμός όσον αφορά τη φυσική προσβασιμότητα, την κατάλληλη παροχή υπηρεσιών και την αξιόπιστη πληροφόρηση και να εξασφαλιστεί η ενσωμάτωση των στοιχείων αυτών στα τουριστικά προϊόντα» (σημείο 63) και «τονίζει τη σημασία, στο πλαίσιο μιας νέας στρατηγικής της ΕΕ σχετικά με την αναπηρία, να εξασφαλιστεί για τα άτομα με αναπηρία η πρόσβαση όχι μόνο σε σχέση με τα μέσα μεταφοράς αλλά και με την στέγαση, τις υπηρεσίες εστίασης, την παροχή πληροφοριών που θα είναι διαθέσιμες σε όλους και τις τουριστικές υπηρεσίες γενικότερα· τονίζει ότι, στη συνέχεια, θα πρέπει να παρασχεθούν σαφείς πληροφορίες σχετικά με τα ληφθέντα μέτρα· καλεί την Επιτροπή να εξασφαλίσει εγγυημένη πρόσβαση για όλους όσον αφορά όλα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που αφορούν τον τουρισμό» (σημείο 64), τονίζοντας επίσης ότι είναι σημαντικό να μη λησμονούνται ποτέ οι ανάγκες των ατόμων με αναπηρία και των ατόμων με μειωμένη κινητικότητα, μεταξύ άλλων και στο πλαίσιο της κατάρτισης που αφορά την ευαισθητοποίηση αναφορικά με τα άτομα με αναπηρία σε σχέση με την πρόληψη των πυρκαγιών και την ασφάλεια των καταλυμάτων (σημείο 28) και ότι πρέπει να προωθηθεί η δια βίου μάθηση, τα συστήματα επαγγελματικής και πανεπιστημιακής κατάρτισης και οι μαθητείες στον τουριστικό τομέα [...] ώστε να παρέχουν κατάρτιση σχετικά με τις βέλτιστες πρακτικές που αφορούν, μεταξύ άλλων, την εξυπηρέτηση των πελατών, την προσβασιμότητα και τη βιωσιμότητα (σημείο 30)»,

 του εθνικού θεσμικού πλαισίου για την προσβασιμότητα του φυσικού, δομημένου και ηλεκτρονικού περιβάλλοντος (π.χ. ν. 4488/2017, ν. 4067/2012 , ν. 4412/2016, ν.4591/2019, Υπ. Απόφαση με αριθ. ΥΑΠ/Φ.40.4/1/989/2012 «Κύρωση Πλαισίου Παροχής Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης» κ.λπ.).

 του «Εθνικού Προγράμματος για την εφαρμογή της Σύμβασης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία με στόχο την ένταξη και την κοινωνική προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, με χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους και την άρση όλων των μορφών διάκρισης σε βάρος τους», που η Ε.Σ.Α.μεΑ. υπέβαλε στον Πρωθυπουργό της χώρας και το Υπουργικό Συμβούλιο στις 16.07.2019 .
Κύριε Υπουργέ,
Όπως γνωρίζετε, η δυνατότητα πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις στον τουρισμό συμβάλλει αφενός στην προώθηση της κοινωνικής ένταξής τους και ως εκ τούτου στη αποφυγή της απομόνωσης και του αποκλεισμού που βιώνουν ακόμη και σήμερα, ενώ επιπρόσθετα αποτελεί ισχυρό κίνητρο προσέλκυσης τουριστών με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα εν γένει, μια ιδιαίτερα δυναμική αγορά που έχει παραμείνει αναξιοποίητη από τη χώρα μας παρά το μέγεθος και την αγοραστική της δύναμη. Οι συνολικές επιπτώσεις μόνο από τον τουρισμό ατόμων με αναπηρία στην ΕΕ εκτιμώνται συνολικά σε 786 δις € ετησίως!
Στόχος της παρούσας επιστολής είναι η ανάδειξη των κυριότερων σημείων, τα οποία έχουν ανάγκη περαιτέρω επεξεργασίας, καθώς και η από κοινού ανάπτυξη μιας επικαιροποιημένης Agenda για τη μεταξύ μας συνεργασία, ώστε να αναπτυχθεί και να τεθεί σε εφαρμογή από το Υπουργείου σας Επιχειρησιακό Σχέδιο για την προώθηση, εφαρμογή και συντονισμό των απαιτούμενων δημόσιων πολιτικών και δράσεων αρμοδιότητάς σας, στο πνεύμα της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (ν. 4074/2012) και του ν.4488/2017 (Μέρος Δ').
Για την επεξεργασία και παρακολούθηση του Επιχειρησιακού Σχεδίου προτείνουμε τη στενή συνεργασία του Επιμέρους Σημείου Αναφοράς του Υπουργείου σας για την Παρακολούθηση Εφαρμογής της Σύμβασης (βλ. παρ. 1, άρθρο 71 του ν.4488/2017) με την Ε.Σ.Α.μεΑ. Επισημαίνουμε ότι η Ε.Σ.Α.μεΑ., εκτός από αναγνωρισμένο κοινωνικό εταίρο για θέματα αναπηρίας , αποτελεί και εταίρο του Πλαισίου για την προαγωγή της εφαρμογής της Σύμβασης (άρθρο 72 του ν.4488/2017).
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημάνουμε ότι, στο παραπάνω πνεύμα, στις 28.03.2014 η Ε.Σ.Α.μεΑ. είχε υπογράψει Πρωτόκολλο Συνεργασίας του Υπουργείου με την τότε Υπουργό Τουρισμού κα Όλγα Κεφαλογιάννη, το οποίο επικαιροποιούμενο θα μπορούσε να ανανεωθεί επισφραγίζοντας τη διαχρονική συνεργασία του Υπουργείου με το εθνικό αναπηρικό κίνημα.
Κύριε Υπουργέ,
Στο πλαίσιο του προαναφερόμενου Επιχειρησιακού Σχεδίου, η Ε.Σ.Α.μεΑ. προτείνει την επεξεργασία των παρακάτω θεμάτων, δηλώνοντας ταυτόχρονα την αμέριστη συμπαράστασή της και θέτοντας στη διάθεσή σας την πολύχρονη τεχνογνωσία και εμπειρία που διαθέτει:
 Σύσταση στο Υπουργείο σας Ειδικής Επιτροπής για τον «Τουρισμό για Όλους», στην οποία να συμμετέχουν εκπρόσωποι του Υπουργείου σας, της Ε.Σ.Α.μεΑ. και όλων των εμπλεκόμενων φορέων.

 Συμμετοχή της Ε.Σ.Α.μεΑ. στο Εθνικό Συμβούλιο Τουρισμό και στο Δ.Σ. του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού (ΕΟΤ).

 Συμπερίληψη της διάστασης της αναπηρίας σε κάθε τουριστική πολιτική, διαδικασία, δράση, μέτρο και πρόγραμμα, με στόχο την ικανοποίηση των απαιτήσεων της Σύμβασης (άρθρο 30) καθώς και της αυξανόμενης ζήτησης για πρόσβαση στον τουρισμό των ατόμων με αναπηρία και άλλων ομάδων με παρόμοιες ανάγκες, όπως επιτάσσει η Σύμβαση (ηλικιωμένοι, οικογένειες με μικρά παιδιά κ.λπ.).

 Θέσπιση ισχυρού νομοθετικού πλαισίου για την εφαρμογή των αρχών του «Τουρισμού για Όλους» ως βάσης για τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη κάθε είδους τουριστικής πολιτικής και δραστηριότητας- ιδιαίτερα του ιατρικού Τουρισμού- δεδομένου ότι ο «Τουρισμός για όλους» αποτελεί πλέον μεγάλη επιχειρηματική ευκαιρία και πρόκληση ως το μέσον, με το οποίο η τουριστική βιομηχανία μπορεί να διατηρήσει και να αναπτύξει την ποιότητα, τη βιωσιμότητα και την ανταγωνιστικότητά της, διευρύνοντας τους πελάτες της, επιμηκύνοντας τις τουριστικές περιόδους και αυξάνοντας τα έσοδά της, ενώ παράλληλα, η κοινωνία στο σύνολό της επωφελείται με νέες ευκαιρίες απασχόλησης, περισσότερα φορολογικά έσοδα και ένα προσβάσιμο περιβάλλον τόσο για τους κατοίκους όσο και για τους επισκέπτες των περιοχών.

 Προώθηση της διατομεακής συνεργασίας (τουρισμός, μεταφορές, πολιτισμός, εμπόριο κ.λπ.) για την ανάπτυξη συνεργιών σχετικών µε την διασφάλιση αλυσίδας καθολικής προσβασιµότητας των αντίστοιχων υποδομών και υπηρεσιών, συστημάτων πληροφόρησης, κρατήσεων και επικοινωνία.

 Συστηματική καταγραφή/ διαρκή επικαιροποίηση και προβολή των προσφερόμενων προσβάσιµων υποδομών και υπηρεσιών τουριστικού ενδιαφέροντος σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, κατά τρόπο προσβάσιμο στα άτομα με αναπηρία.

 Συμπερίληψη στα προγράμματα σπουδών των Σχολών Τουριστικών Επαγγελμάτων, όλων των βαθμίδων, υποχρεωτικού μαθήματος για την εξυπηρέτηση/συναλλαγή με άτομα με αναπηρία.

 Διασφάλιση της προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία της ιστοσελίδας του Υπουργείου, σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο και τις απαιτήσεις αυτού , και αξιοποίησή της για την ανάρτηση/προώθηση πληροφόρησης τουριστικού ενδιαφέροντος σε προσβάσιμες μορφές.

 Ανάπτυξη με το Υπουργείο σας, σε συνεργασία με την Ε.Σ.Α.μεΑ., ενημερωτικού ή/και εκπαιδευτικού υλικού (συμβατικού ή/και τύπου e-learning) και εργαλείων σχετικά με την προσβασιμότητα για τα στελέχη των Υπηρεσιών του Υπουργείου, των εποπτευόμενων Φορέων και των στελεχών/επιχειρηματιών του τουριστικού τομέα.

Κύριε Υπουργέ,
Τα παραπάνω αποτελούν μια συνοπτική έκθεση των θεμάτων που άπτονται των αρμοδιοτήτων σας και αφορούν στα άτομα με αναπηρία, τα οποία η Ε.Σ.Α.μεΑ. επιθυμεί να συζητήσει αναλυτικά μαζί σας σε συνάντηση με αντιπροσωπεία της σε ημερομηνία που θα ορίσετε. Η ισχυρή τεχνογνωσία που σήμερα διαθέτει η Ε.Σ.Α.μεΑ., η οποία έχει αναγνωριστεί από όλες τις Υπηρεσίες με τις οποίες συνεργάζεται στενά, είμαστε βέβαιοι ότι θα διευκολύνει το έργο των Υπηρεσιών σας, θέτοντας θεμέλια για μια ουσιαστική στροφή προς μία πραγματικά βιώσιμη κοινωνία.