(Αρ. Πρωτ.: 1623)
ΘΕΜΑ: «Διαβούλευση με φορείς για την επικαιροποίηση του ΣΟΑΠ Πειραιά: η απάντηση της Ε.Σ.Α.μεΑ.».
Κύριε Αντιδήμαρχε,
Σε απάντηση του υπ. αριθ. πρωτ. 73671/01.12.2025 εγγράφου σας, η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) -η οποία, όπως γνωρίζετε, αποτελεί την τριτοβάθμια κοινωνική και συνδικαλιστική οργάνωση εκπροσώπησης των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες ή/και σπάνιες παθήσεις και των οικογενειών τους στη χώρα, κοινωνικό εταίρο της ελληνικής Πολιτείας σε ζητήματα αναπηρίας και ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία (European Disability Forum), το οποίο εκπροσωπεί περισσότερα από 100 εκατομμύρια ευρωπαίους με αναπηρία στον θεσμικό διάλογο με τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης- σας αποστέλλει με το παρόν τα σχόλια και τις προτάσεις της επί του 4ου παραδοτέου του Σχεδίου Ολοκληρωμένων Αστικών Παρεμβάσεων (ΣΟΑΠ) με στόχο την επικαιροποίησή του.
Κύρια αποστολή της Συνομοσπονδίας είναι η καταπολέμηση των διακρίσεων σε βάρος των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες ή/και σπάνιες παθήσεις και των οικογενειών τους και η προώθηση, προστασία και απόλαυση των ανθρωπίνων και συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων τους. Ιδίως όσον αφορά στα ανθρώπινα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, αυτά καθιερώνονται με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (εφεξής Σύμβαση), την οποία η χώρα μας μαζί με το Προαιρετικό της Πρωτόκολλο κύρωσε με τον ν. 4074/2012, αναλαμβάνοντας την υποχρέωση εφαρμογής της σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.
Σε αυτό το σημείο θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι η κύρωση της Σύμβασης από την ελληνική Πολιτεία, καθώς και η ψήφιση των κατευθυντήριων - οργανωτικών διατάξεων για την εφαρμογή της που περιλαμβάνονται στον ν.4488/2017 (Μέρος Δ’), επιβάλλουν στους Δήμους της χώρας να λειτουργήσουν ως προωθητική δύναμη της δικαιωματικής προσέγγισης της αναπηρίας στην τοπική κοινωνία αφενός εντάσσοντας στην πολιτική/δράση τους τις ανάγκες των πολιτών με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους, αφετέρου ενισχύοντας τη συνεργασία τους με τις οργανώσεις του εθνικού αναπηρικού κινήματος.
Πιο συγκεκριμένα οι Δήμοι της χώρας: υποχρεούνται να εντάσσουν τη διάσταση της αναπηρίας σε κάθε δημόσια πολιτική, διοικητική διαδικασία, δράση, μέτρο και πρόγραμμα της αρμοδιότητάς τους με στόχο την εξάλειψη, αποκατάσταση και αποτροπή ανισοτήτων μεταξύ ατόμων με και χωρίς αναπηρίες (ν.4488/2017 – άρθρο 62, παρ.1), να αφαιρούν υφιστάμενα εμπόδια κάθε είδους, να τηρούν τις αρχές του καθολικού σχεδιασμού σε κάθε τομέα της αρμοδιότητάς του ή της δραστηριοποίησής του προκειμένου να διασφαλίζεται η προσβασιμότητα των υποδομών, των υπηρεσιών ή των αγαθών που προσφέρουν, να παρέχουν, όπου απαιτείται, εύλογες προσαρμογές υπό τη μορφή εξατομικευμένων και κατάλληλων τροποποιήσεων, ρυθμίσεων και ενδεδειγμένων μέτρων, να απέχουν από πρακτικές, κριτήρια, συνήθειες και συμπεριφορές που συνεπάγονται διακρίσεις σε βάρος των πολιτών με αναπηρία/χρόνιες παθήσεις, να προάγουν με θετικά μέτρα την ισότιμη συμμετοχή και άσκηση των δικαιωμάτων των πολιτών με αναπηρία/χρόνιες παθήσεις στους τομείς αρμοδιότητάς/δραστηριοποίησής τους (ν.4488/2017-άρθρο 61, παρ. 1), να διασφαλίζουν τη συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία μέσω των αντιπροσωπευτικών τους οργανώσεων στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων (παρ. 3, άρθρο 4 της Σύμβασης).
Προτού σας υποβάλουμε τα σχόλια και τις προτάσεις μας, θα θέλαμε καταρχάς να επισημάνουμε τα εξής:
Ι. Επιχειρώντας να υπολογίσουμε τον πληθυσμό των ατόμων με αναπηρία στον Δήμο Πειραιά, θα βασιστούμε στην προσέγγιση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, βάσει του οποίου το παγκόσμιο ποσοστό των ατόμων με σημαντική αναπηρία ανέρχεται στο 16% του συνολικού πληθυσμού[1]. Σύμφωνα με την απογραφή του 2021 ο Δήμος αριθμεί 168.151 κατοίκους. Κάνοντας αναγωγή στο ποσοστό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, προκύπτει ότι στον Δήμο Πειραιά διαμένει ένας μεγάλος αριθμός ατόμων με αναπηρία που ανέρχεται στις 26.904.
ΙΙ. Όλες οι σχετικές ευρωπαϊκές έρευνες καταδεικνύουν ότι το ποσοστό των πολιτών ηλικίας άνω των 65 ετών (με ανάγκες παρόμοιες με τα άτομα με αναπηρία) αυξάνεται συνεχώς με προοπτική μέχρι το 2050 να ανέλθει στο 30-40% των πολιτών. Η δημογραφική αυτή εξέλιξη επιτείνει την ανάγκη δημιουργίας κατάλληλων περιβαλλόντων, υποδομών και υπηρεσιών με στόχο την κατά το δυνατόν και επί μακρότερον αυτόνομη, ασφαλή και αξιοπρεπή διαβίωση και διακίνηση σχεδόν του ενός στους δύο πολίτες! «Κλειδί» για την επίτευξη αυτού του στόχου αποτελεί η προσβασιμότητα του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος, των υποδομών και υπηρεσιών (συμβατικών και ηλεκτρονικών) στα άτομα με αναπηρία, η οποία παράλληλα αποτελεί και μια σημαντική διάσταση άνεσης και ασφάλειας για όλους τους πολίτες, ιδιαίτερα τους πολίτες γηρασκουσών κοινωνιών, όπως η ελληνική. Η καθολική εφαρμογή της προσβασιμότητας προβλέπεται στο άρθρο 9 της Σύμβασης[2].
ΙΙΙ. Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας της Ε.Σ.Α.μεΑ, σε όλους τους Δήμους της χώρας παρατηρούνται τα εξής[3]:
α) Το κτιριακό απόθεμα ιδιοκτησίας των Δήμων ή χρήσης από αυτούς στη συντριπτική του πλειοψηφία δεν είναι προσβάσιμο στα άτομα με αναπηρία, ειδικά όσον αφορά τις μονάδες υγείας στερούνται προσβασιμότητας υποδομών και εξοπλισμού. Παρότι, σταδιακά βελτιώνεται η προσβασιμότητα, κυρίως μέσω νέων δημόσιων έργων και υποδομών, οι υφιστάμενες κτιριακές υποδομές εξακολουθούν να παρουσιάζουν σοβαρά προβλήματα προσβασιμότητας,
β) Οι κοινόχρηστοι χώροι (π.χ. πεζοδρόμια, πεζόδρομοι, πλατείες, χώροι πρασίνου, άλση, παιδικές χαρές, παραλίες κ.λπ.) παρουσιάζουν σοβαρές ελλείψεις και ασυνέχεια ως προς την προσβασιμότητα, θέτοντας σοβαρά εμπόδια στην κοινωνική ένταξη των ατόμων με αναπηρία,
γ) Δεν υπάρχουν θέσεις στάσης/στάθμευσης οχημάτων ατόμων με αναπηρία κοντά σε δημόσιες υπηρεσίες που δέχονται κοινό,
δ) Τα τοπικά μεταφορικά συστήματα που απευθύνονται στον γενικό πληθυσμό (σταθμοί, οχήματα, εξοπλισμοί έκδοσης εισιτηρίων κ.λπ.) δεν είναι προσβάσιμα στα άτομα με αναπηρία. Επιπρόσθετα, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, παρά τις προβλέψεις της νομοθεσίας, το σύνολο των ηλεκτρονικών εφαρμογών δεν είναι προσβάσιμες στα άτομα με αναπηρία.
Η αδυναμία πρόσβασης στις e-υπηρεσίες, συνδυαζόμενη με την απουσία φυσικής προσβασιμότητας των σχετικών κτιριακών υποδομών και την έλλειψη ενημέρωσης των στελεχών της τοπικής αυτοδιοίκησης σχετικά με τις ανάγκες και τους τρόπους συναλλαγής με πολίτες με αναπηρία, δημιουργούν ανυπέρβλητα εμπόδια σε βάρος τους. Τέλος, η πρόσβαση των τουριστών και πολιτών με αναπηρία στην πολιτιστική κληρονομιά, όπως μουσεία, αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία, είναι ελλιπής.
Λαμβάνοντας υπόψη τα προαναφερθέντα, θεωρούμε ότι απαιτείται μια συστηματική και ολιστική προσέγγιση στον σχεδιασμό των υποδομών προσβασιμότητας, δεδομένου ότι Πειραιάς αφενός παρουσιάζει ιδιαίτερα γεωμορφολογικά και πολεοδομικά χαρακτηριστικά (όπως λόφοι, ανηφόρες, κατηφόρες, έντονες κλίσεις, υψηλή πυκνότητα δόμησης, στενοί δρόμοι, πλήθος κλιμάκων κ.α.), αφετέρου συγκεντρώνει ένα μεγάλο εύρος διαφορετικών μέσων μαζικής μεταφοράς (πλοία, μετρό, τρένο, προαστιακός, τραμ, τρόλεϊ, αστικά και υπεραστικά λεωφορεία). Ως εκ τούτου, θεωρούμε ότι το Σχέδιο Ολοκληρωμένης Αστικής Παρέμβασης (εφεξής ΣΟΑΠ) πρέπει να δώσει ιδιαίτερη έμφαση στα εξής:
1. Ως προς το δομημένο περιβάλλον
στη βελτίωση της προσβασιμότητας του κτιριακού αποθέματος ιδιοκτησίας του Δήμου ή χρήσης από αυτόν, αρχής γενομένης από τα κτίρια των Υπηρεσιών που δέχονται κοινό (π.χ. κτίρια υγείας, εκπαίδευσης, πολιτιστικών/αθλητικών χρήσεων κ.λπ.), όπως το άρθρο 26 του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ν.4067/2012) υπαγορεύει,
στη βελτίωση της προσβασιμότητας του αστικού και περιαστικού ιστού (π.χ. πεζοδρόμια, πεζόδρομοι, πλατείες, χώροι πρασίνου, άλση, παιδικές χαρές, παραλίες κ.λπ.),
στη αύξηση του δικτύου θέσεων στάσης/στάθμευσης οχημάτων ατόμων με αναπηρίες κοντά σε δημόσιες Υπηρεσίες και Υπηρεσίες που δέχονται κοινό.
2. Ως προς τις μεταφορές
- στη βελτίωση της προσβασιμότητας των τοπικών μεταφορικών συστημάτων που απευθύνονται στον γενικό πληθυσμό (σταθμών, οχημάτων, εξοπλισμών έκδοσης εισιτηρίων κ.λπ.),
- στην ανάπτυξη εξειδικευμένων τοπικών μεταφορικών συστημάτων για την εξυπηρέτηση ειδικών ομάδων π.χ. μαθητών με αναπηρίες, ηλικιωμένων, ατόμων με πολλαπλές αναπηρίες.
3. Ως προς το ψηφιακό περιβάλλον
- στη βελτίωση της προσβασιμότητας των ιστότοπων/εσωτερικών εφαρμογών καθώς και των εφαρμογών για φορητές συσκευές που ο Δήμος έχει στην ευθύνη του, όπως υπαγορεύει το Κεφάλαιο Η του ν.4727/2020.
4. Ως προς τη βελτίωση της παρεχόμενης εξυπηρέτησης/εκπαίδευση του προσωπικού
- στην κατάρτιση του προσωπικού των μεταφορικών φορέων σχετικά με την εξυπηρέτηση επιβατών με αναπηρίες,
- στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων του στελεχιακού δυναμικού του Δήμου που έρχεται σε επαφή με το κοινό, με επιμόρφωση αυτού σε θέματα εξυπηρέτησης/συναλλαγής με άτομα με αναπηρία,
- στην εκπαίδευση του στελεχιακού δυναμικού του Δήμου που ασχολείται με τον σχεδιασμό σε θέματα αναπηρίας και προσβασιμότητας.
Ακολουθεί παράθεση των σχολίων και προτάσεων μας:
Α. ανά ζώνη παρέμβασης
Α1. ΕΖΠ1-Κέντρο Πόλης και Λιμένας Πειραιά
Η βελτίωση της προσβασιμότητας στη συγκεκριμένη περιοχή είναι καίριας σημασίας για τα άτομα με αναπηρία, καθώς πρόκειται για μια περιοχή με έντονη οικονομική δραστηριότητα και επισκεψιμότητα (επιβατικά και κρουαζιερόπλοια, σταθμοί μετρό, προαστιακού και τρένου, αφετηρίες ΜΜΜ, εμπορικό κέντρο). Παράλληλα, στην περιοχή κατοικούν πολλές οικογένειες χαμηλού εισοδήματος, μεταξύ των οποίων και οικογένειες με μέλη με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις, ενώ στεγάζεται και Δημόσιο Σχολείο Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης στην οδό Παλαμηδίου.
Α2. ΕΖΠ2-Μανιάτικα, Καραβάς, Παλαιά Κοκκινιά, Οδηγήτρια
Πρόκειται για μια ιδιαίτερα κοινωνικά ευαίσθητη περιοχή, με υψηλή συγκέντρωση οικογενειών χαμηλού εισοδήματος, μεταξύ των οποίων και οικογένειες με μέλη με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις, σημαντικό αριθμό ηλικιωμένων, καθώς και παρουσία δομών φροντίδας ηλικιωμένων και ιδιωτικών μονάδων για ειδικές θεραπείες. Ως εκ τούτου, η βελτίωση της προσβασιμότητας της περιοχής στα άτομα με αναπηρία είναι απολύτως αναγκαία.
Β. ανά δράση
Β1. Δράση 3 «Ολοκληρωμένη Στρατηγική Τουριστικής και Πολιτιστικής Ανάπτυξης και Προβολής του Πειραιά με έμφαση στην Γαλάζια Οικονομία και το City Branding»
Η προσβασιμότητα πρέπει να ενσωματώνεται οριζόντια όλες τις υποδράσεις. Επιπρόσθετα, στην υποδράση «3.3 Αναβάθμιση του portal DESTINATION Piraeus», το σχετικό portal και οι λοιπές πλατφόρμες με τις οποίες αυτό θα διασυνδέεται πρέπει να πληρούν προδιαγραφές ψηφιακής προσβασιμότητας και στην υποδράση «3.5 Σχέδιο Διαχείρισης Ροών Επισκεπτών Κρουαζιέρας - Καθιέρωση μηχανισμού παρακολούθησης της τουριστικής δραστηριότητας – Προώθηση της βιωσιμότητας» προτείνεται να περιληφθεί ρητή μνεία στην ασφαλή και άνετη μετακίνηση επισκεπτών με αναπηρία και στην παρακολούθηση των ροών των τουριστών με αναπηρία ως διακριτή κατηγορία. Τέλος, η πλατφόρμα «Transil Tool» της Δημοτικής Συγκοινωνίας προτείνεται να καταστεί άμεσα προσβάσιμη στα άτομα με αναπηρία δεδομένου ότι αυτή τη στιγμή δεν πληροί προδιαγραφές προσβασιμότητας.
Β2. Δράση 4 «Κοινωνική ενσωμάτωση και οικονομική ένταξη ευπαθών ομάδων του Πληθυσμού»
Το περιεχόμενο της υποδράσης «4.5 Δράσεις κοινωνικής συμμετοχής μέσω πολιτισμού και εθελοντισμού – Στήριξη προς αυτή την κατεύθυνση των πολιτιστικών δομών του Δήμου (π.χ. Δημοτικό Θέατρο, Πρότυπο Μουσικό Κέντρο Πειραιά, Δημοτική Πινακοθήκη, άλλο)» προτείνεται να συμπληρωθεί ως ακολούθως (βλ. με έντονη γραμματοσειρά): «Οργάνωση δημιουργικών, συμπεριληπτικών και συμμετοχικών δράσεων, όπως θεατρικά εργαστήρια, ομάδες ανάγνωσης, εικαστικά προγράμματα, δράσεις διαπολιτισμικής συνύπαρξης και τοπικές εθελοντικές πρωτοβουλίες για την αποδοχή της ποικιλομορφίας, την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και της διαγενεακής σύνδεσης.»
Β3. Δράση 5 «Βελτίωση των υπηρεσιών και υποδομών πρόνοιας και κοινωνικής φροντίδας»
Ο τίτλος της υποδράσης «5.1 Ανάπτυξη ψηφιακών εφαρμογών και πληροφοριακών συστημάτων για την υποστήριξη υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας και φροντίδας του Δήμου» προτείνεται να συμπληρωθεί ως ακολούθως (βλ. με έντονη γραμματοσειρά): «5.1 Ανάπτυξη ψηφιακών εφαρμογών και πληροφοριακών συστημάτων για την υποστήριξη υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας και φροντίδας του Δήμου, πλήρως προσβάσιμων στα άτομα με αναπηρία».
Β4. Δράση 9 «Δια βίου μάθηση και επαγγελματική εκπαίδευση»
Το περιεχόμενο της Δράσης 9 να συμπληρωθεί ως ακολούθως (βλ. με έντονη γραμματοσειρά):
«Η Δράση 9 αποσκοπεί στη δημιουργία συνθηκών για συνεχή αναβάθμιση γνώσεων, δεξιοτήτων και επαγγελματικών προσόντων του πληθυσμού του Δήμου Πειραιά, στο πλαίσιο μιας στρατηγικής ενίσχυσης του ανθρώπινου δυναμικού και διασύνδεσης της εκπαίδευσης με την τοπική και περιφερειακή οικονομία. Κεντρικοί στόχοι της δράσης είναι η προώθηση της δια βίου μάθησης ως εργαλείου προσωπικής ανάπτυξης και κοινωνικής κινητικότητας, η ενίσχυση της επαγγελματικής ένταξης μέσω στοχευμένης εκπαίδευσης και πιστοποίησης, καθώς και η υποστήριξη της καινοτόμου και βιώσιμης επιχειρηματικότητας, ιδίως από νέους επιστήμονες. Παράλληλα, επιδιώκεται η ενίσχυση των ικανοτήτων των στελεχών του Δήμου για την αποτελεσματικότερη παροχή υπηρεσιών προς τους πολίτες, και τη βέλτιστη εξυπηρέτηση των πολιτών με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις μέσα από προγράμματα επιμόρφωσης και αναβάθμισης δεξιοτήτων».
Επιπρόσθετα, προτείνουμε να προστεθεί νέα υποδράση ως ακολούθως:
«9.3 Σχεδιασμός και υλοποίηση επιμορφωτικών προγραμμάτων για υπαλλήλους και στελέχη του Δήμου με στόχο τη βελτίωση της εξυπηρέτησης/συναλλαγής με πολίτες με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις.
Ενίσχυση της ικανότητας των υπαλλήλων και στελεχών του Δήμου να εξυπηρετούν και να συναλλάσσονται με πολίτες με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις σύμφωνα με τη δικαιωματική προσέγγιση της αναπηρίας, όπως κατοχυρώνεται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (ν.4074/2012). Η επιμόρφωση θα πραγματοποιηθεί από το Ινστιτούτο της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (ΙΝ-ΕΣΑμεΑ) και θα επικεντρώνεται στη δικαιωματική προσέγγιση της αναπηρίας, στις μεθόδους επικοινωνίας και στις τεχνικές υποστήριξης».
Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΙΝ-ΕΣΑμεΑ έχει μέχρι σήμερα υλοποιήσει αντίστοιχα προγράμματα επιμόρφωσης, τα οποία απευθυνόταν σε στελέχη του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, του Οργανισμού Λιμένος Ραφήνας, του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς του Μεγάρου Μουσικής κ.α.[4].
Προφανώς εκ παραδρομής δεν έχουν περιληφθεί οι υποδράσεις 9.3 και 9.4.
Β5. Δράση 11 «Αναβάθμιση κοινοχρήστων χώρων, χώρων πρασίνου και αντιμετώπιση οπτικής ρύπανσης»
Στο πλαίσιο της υποδράσης «11.3 Ανασχεδιασμός του συστήματος πληροφόρησης, των επιγραφών και ενημερωτικών στοιχείων και της σήμανσης στον δημόσιο χώρο- Δημιουργία παράλληλων ψηφιακών εργαλείων (Q-codes)» πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι ανάγκες των ατόμων με αναπηρία, διασφαλίζονται ότι τόσο οι πληροφορίες (π.χ. επιγραφές σε braille) όσο και τα εργαλεία θα είναι προσβάσιμα σε αυτά.
B6. Δράση 14 «Αθλητικές Υποδομές»
Απαιτείται η βελτίωση της προσβασιμότητας όλων των υφιστάμενων αθλητικών εγκαταστάσεων βάσει καθιερωμένων προδιαγραφών. Ως εκ τούτου, προτείνεται το περιεχόμενο της εν λόγω δράσης να συμπληρωθεί ως ακολούθως (βλ. με έντονη γραμματοσειρά):
«Η Δράση 14 στοχεύει στην ενίσχυση και αξιοποίηση των υφιστάμενων και των εν δυνάμει αθλητικών υποδομών του Δήμου Πειραιά, καθώς και στην προώθηση της φυσικής άσκησης και του μαζικού αθλητισμού για όλες τις ηλικίες και όλα τα άτομα, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρία, δίχως διακρίσεις και αποκλεισμούς. Δίνεται έμφαση τόσο στη βελτίωση των συνθηκών πρόσβασης και χρήσης των σχολικών, δημοτικών και κοινόχρηστων χώρων, όσο και στη διοργάνωση τοπικών και διεθνών αθλητικών γεγονότων που ενισχύουν την κοινωνική συνοχή, την εξωστρέφεια της πόλης και την ανάδειξη της ναυταθλητικής της ταυτότητας.
Η δράση ενσωματώνει αθλητικές δραστηριότητες χωρίς αποκλεισμούς, αξιοποιώντας υφιστάμενους χώρους άθλησης (κλειστούς και ανοικτούς) καθώς και ευρύτερους δημόσιους χώρους (πλατείες, προαύλια, παραλιακά μέτωπα), ενισχύοντας την προσβασιμότητα για τα άτομα με αναπηρία, την ποιότητα ζωής και την υγιή ψυχαγωγία των κατοίκων».
Β7. Δράση 15 «Πολιτιστικές υποδομές και υπηρεσίες»
Προτείνεται η βελτίωση της προσβασιμότητας του συνόλου των πολιτιστικών υποδομών και υπηρεσιών αρμοδιότητας του Δήμου στα άτομα με αναπηρία. Επιπρόσθετα, προτείνεται το περιεχόμενο της υποδράσης «15.11 Επέκταση και αξιοποίηση έξυπνων ψηφιακών εφαρμογών και εργαλείων στον πολιτιστικό τομέα» να συμπληρωθεί ως ακολούθως (βλ. με έντονη γραμματοσειρά):
«Εφαρμογές πολιτιστικής ξενάγησης και διαδραστικές πλατφόρμες, προσβάσιμες στα άτομα με αναπηρία, σύστημα διαχείρισης πολιτιστικού αποθέματος και συνεργασίες με start-ups ή ερευνητικούς φορείς. – Συνέργεια και διασύνδεση με την πλατφόρμα DESTINATION Piraeus που ήδη προαναφέρθηκε για μεγαλύτερη προβολή σε κατοίκους και επισκέπτες.»
Β8. Δράση 16 «Ολοκληρωμένο πρόγραμμα για την ενέργεια, το κλίμα και τη βιώσιμη αστική»
Προτείνεται να προστεθεί η εξής υποδράση «16.12 Πολιτική Προστασία για Άτομα με Αναπηρία. Ανάπτυξη σχεδίων διαφυγής πολιτών με αναπηρία από κτίρια δημόσιας χρήσης σε έκτακτες συνθήκες και ανάπτυξη σχεδίων υποστήριξης/ διάσωσης πολιτών με αναπηρία σε έκτακτες συνθήκες (σεισμοί, πλημμύρες, πυρκαγιά κ.λπ.)».
Αξίζει να σημειωθεί ότι στο Ψήφισμα για την Κλιματική Αλλαγή και τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών (Ιούλιος 2019)[5], μέσω του οποίου καλούνται τα κράτη να εντάξουν τη διάσταση της αναπηρίας στις δράσεις που εφαρμόζουν για να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή, αναγνωρίζεται ότι τα άτομα με αναπηρία συγκαταλέγονται αφενός μεταξύ των ομάδων πληθυσμού που πλήττονται περισσότερο σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, διατηρώντας δυσανάλογα υψηλά ποσοστά νοσηρότητας και θνησιμότητας, αφετέρου μεταξύ εκείνων που έχουν λιγότερη πρόσβαση σε βοήθεια σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.
Β9. Δράση 19 Βιώσιμη Κινητικότητα και Ανάδειξη Πολιτιστικών Διαδρομών
Στην υποδράση «19.4 Ανάπτυξη ολοκληρωμένου δικτύου ποδηλατοδρόμων», να προβλεφθεί χρήση ποδηλατοδρόμων και από άτομα με αναπηρικά αμαξίδια.
Η Ε.Σ.Α.μεΑ. θεωρεί απαραίτητο να δημιουργηθούν θέσεις έξυπνης στάθμευσης έξω από όλα τα κτίρια στα οποία στεγάζονται υπηρεσίες που επισκέπτονται οι πολίτες, και να τοποθετηθούν έξυπνοι αισθητήρες σε ράμπες και διαβάσεις ατόμων με αναπηρία, όπως έχει πράξει ο Δήμος Κηφισιάς[6], προκειμένου να εντοπίζονται τα παράνομα σταθμευμένα οχήματα πάνω σε αυτές και να επεμβαίνει άμεσα η δημοτική αστυνομία.
Τέλος, θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι πρέπει να αποφεύγεται η χρήση τόσο του ακρωνύμιου «ΑμεΑ» (το οποίο προέρχεται από τον συνταγματικά ορθό όρο «Άτομα με Αναπηρία») όσο και του «ΑΜΕΑ» (που προέρχεται από τον εσφαλμένο όρο «Άτομα με Ειδικές Ανάγκες») διότι αντικειμενοποιεί τα άτομα με αναπηρία. Ο ορθός όρος είναι «άτομο/α με αναπηρία».
Κύριε Αντιδήμαρχε,
Ελπίζουμε να ανταποκριθείτε θετικά στις εύλογες και δίκαιες προτάσεις μας.
Παραμένουμε στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε περαιτέρω διευκρίνιση ή απορία.
[1] World Health Organization (2022). Global report on health equity for persons with disabilities.
[2] Στο άρθρο 9 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες προβλέπονται τα εξής: «1. Προκειμένου να επιτρέψουν στα άτομα με αναπηρίες να ζουν ανεξάρτητα και να συμμετέχουν πλήρως σε όλες τις πτυχές της ζωής, τα Συμβαλλόμενα Κράτη λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα προκειμένου να διασφαλίζουν στα άτομα με αναπηρίες την πρόσβαση, σε ίση βάση με τους άλλους, στο φυσικό περιβάλλον, τα μέσα μεταφοράς, την πληροφορία και τις επικοινωνίες, συμπεριλαμβανομένων και των τεχνολογιών και συστημάτων πληροφορίας και επικοινωνιών και σε άλλες εγκαταστάσεις και υπηρεσίες που είναι ανοικτές ή παρέχονται στο κοινό, τόσο στις αστικές όσο και στις αγροτικές περιοχές. Τα μέτρα αυτά, που θα συμπεριλαμβάνουν τον προσδιορισμό και την εξάλειψη των εμποδίων και κωλυμάτων προσβασιμότητας, θα ισχύουν, μεταξύ άλλων, για: α. τα κτίρια, τους δρόμους, τις μεταφορές και λοιπές εσωτερικές και υπαίθριες εγκαταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων και των σχολείων, των κατοικιών, των ιατρικών εγκαταστάσεων και των εργασιακών χώρων, β. τις πληροφορίες, τις επικοινωνίες και λοιπές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων και των ηλεκτρονικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης. 2. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη λαμβάνουν επίσης κατάλληλα μέτρα προκειμένου: α. να αναπτύξουν, διαδώσουν και παρακολουθούν την εφαρμογή των ελάχιστων προτύπων και κατευθυντήριων οδηγιών για την προσβασιμότητα των εγκαταστάσεων και των υπηρεσιών που είναι ανοικτές ή παρέχονται στο κοινό, β. να διασφαλίζουν ότι οι ιδιωτικοί φορείς, οι οποίοι προσφέρουν εγκαταστάσεις και υπηρεσίες που είναι ανοικτές ή παρέχονται στο κοινό, λαμβάνουν υπόψη τους όλες τις μορφές της προσβασιμότητας για τα άτομα με αναπηρίες, γ. να παρέχουν κατάρτιση τους άμεσα ενδιαφερόμενους, σε σχέση με τα ζητήματα προσβασιμότητας που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρίες, δ. να παρέχουν, στα κτίρια και τις λοιπές εγκαταστάσεις που είναι ανοικτές στο κοινό, σύστημα σήμανσης σε Μπράιγ και σε ευανάγνωστες και κατανοητές μορφές, ε. να παρέχουν μορφές «ζωντανής» βοήθειας και ενδιαμέσων, συμπεριλαμβανομένων των οδηγών, των αναγνωστών και των επαγγελματιών διερμηνέων της νοηματικής γλώσσας, προκειμένου να διευκολύνουν την προσβασιμότητα στα κτίρια και σε άλλες εγκαταστάσεις που είναι ανοικτές στο κοινό, στ. να προάγουν άλλες κατάλληλες μορφές βοήθειας και υποστήριξης προς τα άτομα με αναπηρίες, προκειμένου να διασφαλίζουν την πρόσβασή τους στην πληροφορία, ζ. να προάγουν την πρόσβαση, για τα άτομα με αναπηρίες, στις νέες τεχνολογίες και τα συστήματα πληροφορίας και επικοινωνιών, συμπεριλαμβανομένου και του Διαδικτύου, η. να προάγουν το σχεδιασμό, την ανάπτυξη, την παραγωγή και τη διανομή προσιτών τεχνολογιών και συστημάτων ενημέρωσης και επικοινωνιών σε αρχικό στάδιο, έτσι ώστε αυτές οι τεχνολογίες και συστήματα να καταστούν προσιτές με ελάχιστο κόστος».
[3] Βλ. https://paratiritirioanapirias.gr/storage/app/uploads/public/66c/710/eb2/66c710eb25df0050173194.pdf (σ. 55).
[4] Για περισσότερες πληροφορίες στο: https://www.in-esamea.gr/el/articles/vocational-training
[5] Βλ. https://www.hrw.org/sites/default/files/supporting_resources/hrc41_climate_change_and_disability.pdf (σελίδα 3).
[6] Περισσότερες πληροφορίες στο: https://www.kifissia.gr/el/amea
