Στη σύγχρονη Κοινωνία της Πληροφορίας (ΚτΠ), η συμμετοχή των πολιτών σε κάθε κοινωνική δραστηριότητα, όπως εργασία, εκπαίδευση, πολιτική, κλπ., καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από την πρόσβαση στην πληροφορία, η οποία λειτουργεί πλέον ως μια νέα μορφή οικονομικού πόρου. Τη μεγάλη αυτή αλλαγή σηματοδότησε η ανάπτυξη των ηλεκτρονικών υπολογιστών και οι νέες δυνατότητες που προσέφεραν στους ανθρώπους να ανταλλάσσουν και να μεταφέρουν πληροφορίες ελεύθερα, να επεξεργάζονται ηλεκτρονικά μεγάλους και πολύπλοκους όγκους δεδομένων και να έχουν άμεση πρόσβαση σε γνώσεις. Είναι βέβαιο ότι οι νέες αυτές δυνατότητες φέρνουν μαζί τους και ένα πλήθος από νέες ευκαιρίες, για όλους. Μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις φέρνουν άνευ προηγουμένου ευκαιρίες, όπως είναι στην περίπτωση των Ατόμων με Αναπηρία (ΑμεΑ). Για παράδειγμα, σήμερα ένας τυφλός πολίτης ή ένα άτομο με αναπηρία στα άνω άκρα μπορεί με τη βοήθεια της τεχνολογίας να διαβάσει μια εφημερίδα, να γράψει ένα βιβλίο, ή να μελετήσει ένα νόμο χωρίς αυτό να απαιτεί την όποια βοήθεια τρίτου.
Σε αυτό το νέο και συνεχώς μεταβαλλόμενο πλαίσιο, όμως, είναι επίσης προφανές ότι οι ραγδαίες εξελίξεις στην Τεχνολογία της Πληροφορίας (ΤΠ ή ΤΠΕ) μπορεί να οδηγήσουν σε νέους κινδύνους, όπως η εκδήλωση ανισοτήτων, αποκλεισμού και απομόνωσης για κάποιους από την κοινωνία και την οικονομία. Και αυτό γιατί η ΚτΠ είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την πρόσβαση στη γνώση και στην τεχνολογία. Ο κίνδυνος εκ νέου δημιουργίας μιας κοινωνίας δύο ταχυτήτων, εχόντων και μη εχόντων, είναι υπαρκτός και ανησυχητικά πιθανός: από τη μία όσοι θα χαίρουν πλήρης πρόσβασης στους πόρους της ΚτΠ, και από την άλλη όλοι όσοι μοιραία θα αντιμετωπίσουν μειωμένες δυνατότητες πρόσβασης και δεν μπορούν να ενταχθούν σ’ αυτό που σήμερα αποκαλούμε ΚτΠ.
Τα άτομα με αναπηρία, ειδικά, αποτελούν μια κατηγορία πολιτών, οι ανάγκες της οποίας παραδοσιακά αγνοούνται κατά τον (αρχικό) σχεδιασμό των τεχνολογικών μέσων της ΚτΠ, με αποτέλεσμα την κατά τα άλλα αδικαιολόγητη απουσία προσβασιμότητας και επί της ουσίας την άρση της δυνατότητας χρήσης τους για πολλά άτομα με αναπηρία. Κλασσικό παράδειγμα μια σειρά νέων υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, υγείας και εκπαίδευσης, οι οποίες είναι, εκ σχεδιασμού και όχι εκ φύσεως όπως πολλοί πιστεύουν, απαγορευτικές για χιλιάδες συμπολίτες με αναπηρίες.
Η σημασία των νέων τεχνολογιών στη ζωή μας είναι τεράστια και η χρήση της τεχνολογίας αποτελεί πλέον αναμφισβήτητη ανάγκη για τον καθένα μας σε καθημερινό επίπεδο. Η κοινωνική-οικονομική δράση του καθενός μας σήμερα συνδέεται άμεσα με την χρήση των ΤΠΕ και των εφαρμογών τους. Γι’ αυτό, η πρόσβαση σε αυτές αποτελεί πλέον θεμελιώδες κοινωνικό δικαίωμα και ένα βασικό κοινωνικό αγαθό που διασφαλίζει την ισότιμη συμμετοχή, και στην περίπτωση πολλών των ατόμων με αναπηρία, την ένταξη, στην κοινωνική ζωή ως ισότιμοι πολίτες, και το οποίο πρέπει να παρέχεται με κάθε κόστος από κάθε σύγχρονο κοινωνικό κράτος.
Η παρούσα έκθεση αποτελεί προϊόν μελέτης που εκπονήθηκε υπό το φως των παραπάνω διαπιστώσεων με σκοπό:
- τον προσδιορισμός των ευκαιριών και των κινδύνων για τα άτομα με αναπηρία (ΑμεΑ) που απορρέουν από τις ραγδαίες εξελίξεις στον χώρο της τεχνολογίας και, στη συνέχεια,
- την αποτύπωση λύσεων και καλών πρακτικών που έχουν τη δυνατότητα να προωθήσουν και να βελτιώσουν τη χρήση των νέων τεχνολογιών από τα άτομα με αναπηρία.
Στο πλαίσιο της Μελέτης αναλύθηκε η γενικότερη δυνατότητα παρακολούθησης, προσαρμογής, πρόσβασης και χρησιμοποίησης των νέων τεχνολογιών από άτομα με αναπηρία, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών της τεχνολογίας σε θέματα συμμετοχής στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση αλλά και πρόσβασης σε πόρους εκπαίδευσης, επικοινωνίας, εργασίας, αναψυχής και πολιτισμού. Τέλος, εδώ αποτυπώνονται οι απαιτούμενες τεχνικές προδιαγραφές ώστε να διασφαλιστεί ότι η διαθέσιμη ηλεκτρονική πληροφορία και αλληλεπίδραση σε υπάρχοντα κανάλια, όπως η Δημόσια Διοίκηση και τα ΜΜΕ, θα καταστεί προσβάσιμη και ανοικτή σε όλους και πλήρως συμμετοχική για τα άτομα με αναπηρία.
Η μελέτη υλοποιήθηκε από την Athens Network of Collaborating Experts (ANCE – ΔΙΚΤΥO ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΑΘΗΝΑΣ) στα πλαίσια της Δράσης 3 του Υποέργου 2 «Μελέτη για τις Νέες Τεχνολογίες και τα Άτομα με Αναπηρία» που εντάσσεται στα Προγράμματα «Δια Βίου Εκπαίδευσης για την Αναπηρία» ΑΠ 7,8,9 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση»).
