Στην έναρξη του 16ου Συνεδρίου του Δικτύου Μικρών Νησιών, που φέτος πραγματοποιείται στις Οινούσσες, στην ιδιαίτερη αυτή «γωνιά» του Ανατολικού Αιγαίου, μίλησε ο πρόεδρος της ΕΣΑμεΑ Ιωάννης Βαρδακαστάνης, εκπροσωπώντας την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ), την Παρασκευή 26 Σεπτεμβρίου.
Στο Συνέδριο χαιρέτησαν και μίλησαν ο κ. Ελ. Κεχαγιόγλου, πρόεδρος ΔΣ Ελληνικού Δικτύου Μικρών Νησιών, ο κ. Γεώργιος Δανιήλ, δήμαρχος Οινουσσών, η κ. Λίλιαν Στεφανάκη, δήμαρχος Γαύδου, ο Ευρωβουλευτής Φρέντυ Μπελέρης, ο υφυπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής Στέφανος Γκίκας, ο κ. Μανώλης Κουτουλάκης, γενικός γραμματέας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής κ.α. Στις συνεδριάσεις και τα στρογγυλά τραπέζια του Σαββάτου 27 Σεπτεμβρίου παίρνουν μέρος ο ευρωβουλευτής Σάκης Αρναούτογλου, ακαδημαϊκοί, εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης, του επιχειρηματικού κόσμου κ.α.
Κατά την ομιλία του (επισυνάπτεται), ο κ. Βαρδακαστάνης αναφέρθηκε στο έργο της ΕΟΚΕ να διατηρήσει τα θέματα της νησιωτικότητας και ιδιαίτερα των μικρών νησιών ψηλά στην ευρωπαϊκή ατζέντα: «Τον Ιούλιο του 2024 υιοθετήσαμε με μεγάλη πλειοψηφία ένα ψήφισμα με τίτλο "Κανείς δεν πρέπει να μείνει πίσω! Για μια συνεκτική και συμμετοχική πολιτική συνοχής που να στηρίζει την κοινωνική, οικονομική και εδαφική συνοχή." Στο ψήφισμα αυτό τονίζουμε ότι είναι ουσιώδους σημασίας η δημιουργία νέων μορφών οικονομικών προοπτικών για τις λιγότερο ανεπτυγμένες, απομακρυσμένες, αραιοκατοικημένες και αγροτικές περιοχές, τα νησιά και τις πιο απομακρυσμένες περιοχές της ΕΕ.
Στην πιο πρόσφατη γνωμοδότηση μας για τα νησιά της ΕΕ το 2023, τονίσαμε τη ζωτική σημασία της δέσμευσης όλων των φορέων, τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε εθνικό επίπεδο, να βοηθήσουν τα νησιά της ΕΕ, τις ορεινές και τις αραιοκατοικημένες περιοχές να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Είμαστε χαρούμενοι και υπερήφανοι που οι προσπάθειες και η επιμονή μας προς αυτή την κατεύθυνση έχουν αποδώσει καρπούς. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την 1η Απριλίου 2025 δημοσίευσε μια Ανακοίνωση με τίτλο "Ατζέντα μεταρρύθμισης για την πολιτική συνοχής – η ενδιάμεση αναθεώρηση του 2025". Στην Ανακοίνωση αυτή, η Επιτροπή ανακοινώνει ότι θα ξεκινήσει διαβούλευση για την ανάπτυξη στρατηγικής για τα νησιά.
Πέραν τούτου, η Επιτροπή στις 16 Ιουλίου παρουσίασε τη νέα της πολιτική για την συνοχή μέσα από τα Σχέδια εθνικής και περιφερειακής εταιρικής σχέσης για τη νέα περίοδο 2028–2034 η οποία δεν είναι απλώς συνέχεια αλλά τομή, όπου η νησιωτικότητα αντιμετωπίζεται ως θεσμική, αναπτυξιακή και γεωπολιτική προτεραιότητα της ΕΕ».
Ο κ. Βαρδακαστάνης δεν παρέλειψε να αναφέρει ότι απαιτείται προσοχή και συνεχή επαγρύπνηση: «Τα νέα σχέδια οδηγούν προς κεντρικοποίηση και εθνικοποίηση της πολιτικής συνοχής, όπου ο ρόλος των περιφερειών και τοπικών κοινοτήτων συνεπώς και των νησιών θα είναι ακόμη πιο περιορισμένος. Εμείς στην ΕΟΚΕ, το επισημάναμε από την πρώτη στιγμή. Για αυτόν τον λόγο, η νέα στρατηγική για τα νησιά μπορεί και πρέπει να λειτουργήσει ως πλαίσιο αναφοράς για τα νέα Σχέδια Εταιρικής Σχέσης».
Αναφερόμενος στο τι πρέπει να γίνει, ο κ. Βαρδακαστάνης πρότεινε τη δημιουργία ειδικού «νησιωτικού κεφαλαίου» σε κάθε Σχέδιο Εταιρικής Σχέσης, την καθιέρωση δεικτών νησιωτικότητας για τη μέτρηση της προόδου, την ενίσχυση της συμμετοχής των νησιωτικών αρχών και κοινωνικών εταίρων στη διαμόρφωση και την παρακολούθηση των σχεδίων, «και, βεβαίως, τη θεσμοθέτηση ενός "Συμφώνου για τα Νησιά", κατά τα πρότυπα του Αστικού και του Αγροτικού Συμφώνου».
Ο κ. Βαρδακαστάνης έκλεισε ως εξής: «Εάν πράγματι πιστεύουμε στην εδαφική συνοχή και στην αρχή ότι "κανείς δεν πρέπει να μείνει πίσω", τότε τα νησιά μας δεν μπορούν να περιμένουν άλλο. Η πολιτική συνοχής της περιόδου 2028–2034 πρέπει να είναι τομή και όχι επανάληψη. Και τα νησιά, από την περιφέρεια του ενδιαφέροντος, να περάσουν στο επίκεντρο των στρατηγικών επιλογών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Για αυτόν τον σκοπό, προτείνω να διοργανώσουμε μια μεγάλη ημερίδα είτε στο ΕΚ είτε στην ΕΟΚΕ στην οποία θα καλέσουμε τον Αντιπρόεδρο Φίτο αλλά και όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και ευρωπαϊκούς θεσμούς προκειμένου να προωθήσουμε την Διακήρυξη που ετοιμάζετε αλλά και να συζητήσουμε ενδελεχώς τα προβλήματα αλλά και τις ευκαιρίες των νησιών».
